TÜİK dün, hanehalkı tüketim harcamaları konusunda neyin ne olduğunu anlamamıza imkan verecek bilgiler yayınladı.
TÜİK tarafından daha önce yayınlanan hanehalkı bütçe araştırması verilerinden bölge bazında tahmin üretmek üzere 2009, 2010 ve 2011 yılı hanehalkı bütçe araştırmalarının uygulandığı örnek hanelerin tamamı birleştirilerek 2009-2010-2011 yıllarına ait hanehalkı harcamaları elde edilmiş. 2009 ve 2010 yıllarındaki harcama değerleri 2011 yılı fiyatlarına çekilmiş.
Yayınlanan bilgiler Türkiye genelinde bölgeler itibariyle tüketim harcamalarının dağılımını anlamamıza yardım ediyor.
1) Önce, Türkiye genelinde toplam tüketim harcamalarının nasıl dağıldığı gösteriliyor.
Toplam tüketim harcamasının yüzde 23,3'ü İstanbul'da oturan hanehalkları tarafından yapılırken, Ege Bölgesi yüzde 14,5'lik oranla ikinci sırada yer almakta, bunu yüzde 11,6 oranı ile Akdeniz Bölgesi izlemektedir. Harcamaların sadece yüzde 1,8'i Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi'ne ait.
Doğu Anadolu'nun harcamalarda payı yüzde 3.4, Güneydoğu Anadolu'nun yüzde 6.3 oranında.
Dikkati çeken Orta Anadolu'nun toplam tüketim harcamalarındaki payının yüzde 4.4, Doğu Karadeniz'in yüzde 3.0 olması.
Bu oranlar üreticiler, toptancı ve perakendeciler için önemli. Hangi bölgeye önem vereceklerini dağılıma bakarak kararlaştırabilirler.
Bölgeler itibariyle tüketim harcamalarının tüketim konularına dağılımı da ilginç.
2) Daha sonra hane halkının yaptığı tüketim harcamalarının bölgeler itibariyle, tüketim gruplarına göre dağılımı veriliyor.
Türkiye toplam harcamaların yüzde 23.3'ünün gerçekleştirildiği İstanbul'da tüketim harcamalarının büyük bölümü yüzde 32.6'sı konut ve kiraya gidiyor. Tüketim harcamalarında daha sonra gelen iki önemli kalem yüzde 17.6 ile gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 14.1 ile ulaştırma ve haberleşme.
Giyim ve ayakkabıya giden harcama toplamının yüzde 4.2'si, mobilyaya ve ev eşyasına giden yüzde 5.5'i iken alkollü içecekler ve sigaranın toplam harcamalardan yüzde 3.7 pay alması, buna karşılık sağlık harcamalarının toplam harcamalar içindeki payının yüzde 2.0, eğitim harcamalarının 2.6 olması dikkat çekiyor.
3) Nihayet Türkiye nüfusu yüzde 20'lik gelir gruplarına ayrılarak her yüzde 20'lik grupta bulunan halkın tüketim harcamalarının dağılımı gösteriliyor.
Birinci yüzde 20'lik grup en düşük hane halkının grubu, beşinci yüzde 20'lik grup en varlıklı olan kesimin tüketim harcamalarının dağılımını veriyor.
En büyük tüketim harcamalarının yapıldığı İstanbul'da düşük gelir grubunda gıda harcamaları toplam harcamaların yüzde 22.1'i iken en yüksek gelir grubunda gıda harcamalarının toplam içindeki payı yüzde 13.5'a geriliyor.
İlginç olan üst gelir grubunda kira ve konut harcamalarının toplam içindeki payının da düşük olması. Alt gelir grubunda bu pay yüzde 40.5 iken üst gelir grubunda yüzde 26.1.
TÜİK'in çalışması, bölgeler ve gelir grupları itibariyle toplam tüketim harcaması dağılımının nasıl farklılıklar gösterdiğini ortaya koyuyor.
Tevfik Güngör - Dünya