Adana Çiftçiler Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Yücel Ener, narenciyede Milli Çeşit Listesi'nin güncellenmesi gerektiğini belirterek, “Listede adı olmayan bitkilerin üretim ve satışında problem yaşıyoruz. Bugünkü en büyük sıkıntı, ekilen, biçilen ve ticari değeri olan yeni çeşitlerin listeye girmemesidir. Bitkinin adıyla sertifika alınmadığında, adıyla satılamıyor” ifadelerini kullandı.
Ener, yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye'nin en önemli ihraç kalemleri arasında yer alan narenciyede, Milli Çeşit Listesi'nin güncellenmesinde yaşanan aksaklıkların üreticilere sorun oluşturduğunu belirtti.
Türkiye'de ıslah edilen tescilli yeni çeşitlerin yer aldığı Milli Çeşit Listesi'nin en son 2011 yılı Mayıs ayında güncellendiğini hatırlatan Ener, şunları kaydetti:
“Bir önceki güncelleme 1990'da yapılmıştı. İki güncelleme arasında 21 yıl var. Bu zaman zarfı içerisinde de birçok yeni çeşit ortaya çıktı. Güncellemelerin bu kadar geç yapılması sorunlara yol açıyor. Yeni ürünleri dahil etme esnasında, hem atlanılan çeşitler, hem de bazı eksiklikler olmakta. Listede adı olmayan bitkilerin üretim ve satışında problem yaşıyoruz. Bugünkü en büyük sıkıntı, ekilen, biçilen ve ticari değeri olan yeni çeşitlerin listeye girmemesidir. Bitkinin adıyla sertifika alınmadığında, adıyla satılamıyor.
Bu yüzden, hangi çeşit ürünü ne kadar ihraç ettiğimiz de belli değil. Ülkemizdeki bitki envanterinin tanımlanması, ihracatçının ürünü adıyla satabilmesi açısından önemli. Listenin çok ciddi şekilde güncellenmesi gerekli. Haziran ayının sonunda yeni bir liste hazırlanacak. Onu da ciddiyetle gözden geçirmek gerek.”
Milli Çeşit Listesi'nde Çukurova'da halihazırda üretimi yapılan bazı narenciye çeşitlerinin bulunmadığına da dikkati çeken Ener, şöyle devam etti:
“Bu sorun, üreticileri yanlış beyan vermek ve ihracatçıları da farklı çeşit adları altında ihraç etmek zorunda bırakmakta.
Örneğin, Çukurova'da oldukça yaygın tesis edilmiş bahçe alanına sahip olan 'satsuma miho-wase' cinsi listede bulunmadığından, listeye 1990 yılında girmiş olan 'satsuma okitsu-wase' cinsi adı altında beyan edilmekte ve pazarlanmakta. Kalite olarak 'okitsu-wase'den daha iyi özelliklere sahip olan bu çeşit, aynı zamanda da ovada en erken derime gelen satsuma çeşidi.
Bu çeşit adına doğru beyan edilemediğinden, okitsu-wase ile aynı zamanda derim izni verilmekte. Yaklaşık olarak 8 ile 10 gün daha erkenci olan bu çeşit, zamanında hasat edilemediğinden, kalite, fiyat ve pazar kaybı yaşamakta.”
Korsan üretim
Narenciyenin yaşadığı en büyük sıkıntılardan birisinin Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerini Koruma Birliği (UPOV) anlaşmasına bağlı kalınmaması olduğunu aktaran Ener, “UPOV, patentli bitkilerin ülkemizde de korunacağına dair, ABD ve birçok Avrupa ülkesi dahil çok geniş kapsamlı bir anlaşma. UPOV patenti altında olan bitkiler, o bitkiyi geliştiren, yetiştiren kurum kişi veya enstitünün rızası haricinde çoğaltılıp satılamaz.
Ülkemizde üreticiler UPOV sözleşmesi hakkında bilgilendirilmeli. Daha çok yeni olan ve birçok çiftçi ve fidan üreticisi tarafından haberdar olunmayan bu anlaşmanın ihlali sonunda, çok ciddi cezai yaptırımlar uygulanması söz konusu” ifadelerini kullandı.

Anahtar Kelimeler: Gıda Vitrini, Gıda, Vitrin, Tarım, GDO, Gıda Güvenliği, Alo 174, Sağlıklı Gıda, Beslenme, Yemek, Baklava, Restoran, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Mehmet Mehdi Eker