Başta meyve- sebze olmak üzere birçok ürüne zam geldi. Sabah’tan Pınar Çelik, “Fiyatların seyrini yerinde görmek için pazara indik, marketlerdeki fiyatları karşılaştırdık.” diyor.
HALDE KURUŞLA MARKETTE LİRAYLA
Hem vatandaşa hem de market çalışanlarına göre fiyatlarda artış çoktan başladı. Öyle ki Hal'den 40 kuruşa çıkan salatalık pazarda 2, markette ise 2.75 liraya satılıyor. 'En iyi kalite' olarak nitelendirilen domates ise Hal'den 70 kuruşa çıkıp pazarda 1.20, markette ise 1.39 liraya çıkıyor.
Salkım domateste ise fiyatlar 3.29'u görüyor. İndirim marketlerinde bile rakamlar yüksek. HAL'den 1 liraya çıkan biberin indirim marketlerde satış fiyatı 3.25 lira.
Market çalışanlarına "Ramazandan önce zam olmayacak demişlerdi fiyatlar ne durumda" diye soruyoruz. Yanıt gayet net: "Yok öyle bir şey. Meyve sebzeye 15 gün öncesine göre en az yüzde 30 zam geldi."
VATANDAŞ ESNAFTAN ŞİKÂYETÇİ
Pazarda da fiyatlar değişken. Bir tezgâhta 1 lira olan domates başka bir tezgâhta 1.50 liraya kadar çıkıyor. Pazar esnafı ramazan nedeniyle fiyatlarda artış olduğunu doğruluyor.
Onlar da müşterinin düşen alışveriş miktarlarını yükseltmek için kalitesi daha düşük ama fiyatı daha uygun ürünleri tezgâha koyduklarını belirtiyorlar.
Ümraniye'de kurulan pazarda tezgah açan Kazım Kurtkan, "Bazı ürünlerin fiyatlarında yüzde 300 artış oldu. Vişne ve kiraz başı çekiyor. Vişne 1 lirayken 6 liraya kadar çıktı.
Bamya ise 4 liradan 7 liraya çıktı" diyor. Her hafta pazardan ortalama aynı ürünleri satın aldığını söyleyen emekli Fadime Aksakal, şöyle konuşuyor:
"Her hafta farklı bir fiyatla karşılaşıyorum. Cüzdanımdan çıkan para artıyor ama eve getirdiğim ürün miktarında devamlı düşme oluyor. Ne yazık ki her yıl aynı şeylerle karşılaştığımız için bu durumu yadırgamıyoruz."
Marketler birbirini kolluyor
Ramazanda pek çok ulusal ve uluslararası market de birbirinin fiyatlarını baz alıyor. Müşteri hem fiyat hem de kalite odaklı olunca firmalar da markalarını bu duruma göre konumlandırıyor.
Organize perakendede fiyat kontrolünü sağlayan ise rekabet. Markette bizi, not alırken gören çalışan, "Hangi markettensiniz" diye soruyor.
Öyle ki her gün marketler gizli müşterilerle rakip marketin fiyatını kontrol ettirip kendi fiyatlarını yeniden gözden geçiriyor.
Bu resmen vicdansızlık
Tüm Bostan Sebze Meyve Komisyoncu ve Tüccarları Federasyonu Başkanı Burhan Er, "Bizden 1 liraya çıkan sivri biberin pazarda 3-4 liraya satılmasına inanamıyorum. Resmen vicdansızlık, bu duruma mutlaka müdahale gerekiyor" dedi.
Eskiden belediye ve hal yasaları sayesinde halden çıkan ürüne sadece yüzde 30 fiyat artışı yapılabildiğinin altını çizen Er, "Serbest piyasa ekonomisi var diye herkes kafasına göre ürüne fiyat biçiyor. Ramazan dönemi diye insanlar da fiyatlara ses çıkarmayıp satın alıyor. Bu resmen fırsatçılık" diyor.
Fiyatları artırmadık
Perakendeciler Federasyonu Başkanı Selamet Aygün ise zam yapılmadığı konusunda ısrarlı. Pek çok ürün kaleminde indirime dahi gittiklerini dile getiren Aygün, "Zam yapmayacağınıza dair açıklamanız tüm üyelerinizi bağlıyor mu" sorusuna ise "Hayır, bizimkisi sadece öneri" yanıtını veriyor.
Zaten pek çok yerel markette de fiyat artışları gözle görülür nitelikte. Öyle ki çevresinde indirim ya da süpermarket olmayan pek çok market fiyatlarını yükseltmekte daha özgür davranmış gözüküyor.
AÇIKLAMALAR HAVADA KALDI
Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Genel Başkanı İbrahim Yetkin, ramazan ayında sebze ve meyve fiyatlarında artış olduğunu belirterek, bu artışın asıl nedeninin "Türkiye'de meyve sebze üretimindeki kilitlenme" olduğunu iddia etti.
Dünya’da yer alan habere göre Yetkin, dernek genel merkezinde düzenlediği basın toplantısında, 1-12 Ağustos tarihleri arasında, meyve, sebzeye yapılan zam oranı ve Suriye'deki olaylar nedeniyle Türkiye'ye kaçak yollarla keçi girişi gibi konularda açıklamalarda bulundu.
İbrahim Yetkin, ramazan ayı başlangıcında, tarım ve gıdayla ilgili meslek kuruluşlarının gıda maddelerinin fiyatlarının artmayacağı şeklinde açıklamaları olduğunu, ancak bu açıklamaların "havada kaldığını" gördüklerini söyledi. İstanbulda, 1-12 Ağustos tarihleri arasında meyve ve sebzelerin hal fiyatlarına ilişkin araştırma yaptıklarını belirten Yetkin, fiyat artışı olmayacağı açıklamalarına karşın birçok meyve ve sebzede fiyat artışı görüldüğünü anlattı. Söz konusu dönemde en yüksek fiyat artışının yüzde 76,92 ile vişnede, yüzde 40'la nektarinde görüldüğünü ifade eden Yetkin, karpuz, kiraz, erik, üzüm, limon, kayısı, erik, gibi meyvelerde fiyat artışları olduğunu bildirdi.
Söz konusu dönemde sebze fiyatlarında da artış gözlendiğine işaret eden Yetkin, en yüksek artışın yüzde 83,3 ile maydanoz, yüzde 51,52 ile turpta olduğunu söyledi. Yetkin, sarımsak, brokoli, enginar, havuç, semizotu, marul, domates, biber, salatalıkta da fiyat artışları olduğuna dikkati çekti.
Yetkin, Türkiye'ye meyve sebze ithali yapıldığını, ithal edilen meyve ve sebzelerde de fiyat artışları görüldüğünü söyledi.
Türkiye'de mayıs, haziran, temmuz, ağustos döneminde meyve sebze fiyatlarının giderek düşmesi gerektiğini ancak bu fiyatların arttığını belirten Yetkin, bunun düşündürücü olduğunu dile getirdi. Bu artışta "Ramazan fırsatçılığı, hava sıcaklığı" gibi gerekçelerin de etkili olabileceğini kaydeden Yetkin, asıl nedenin, "Türkiye'de meyve sebze üretimindeki kilitlenme" olduğunu iddia etti.
Yetkin, "2009-2010 yıllarını mukayese ettiğimizde Türkiye'de 685 bin ton meyve ve sebzede üretim azlığı var. Nüfus artışına göre meyve sebzede üretim artışı söz konusu değil. Türkiye 41 milyon ton meyve sebze üretiyor ve bu dairenin içinde dönüp duruyor, 10 yıldır, 15 yıldır" dedi.
Söz konusu fiyatların eylülde daha çok artacağını da savunan Yetkin, artışlardan üreticinin değil, üreticiden sonraki süreçte mağazaların, marketlerin kazanç sağladığını savundu.
Dünya
TÜKETİCİLER BİRLİĞİ’NDEN ‘HAL’ ÇIKIŞI
Türkiye Perakendeciler Federasyonu, Ramazan'dan önce gıda ve ihtiyaç maddelerine zam yapılmayacağını açıklamıştı. Sözlerinin arkasında durduklarını söyleyen Aygün, "Stoku yapılan hiçbir üründe zam yapmadık. Sebze ve meyve ise günlük talebe göre şekillendiği için az da olsa fiyatları oynadı. Ama burada da olabildiğince tüketicinin yanında durduk." diyor. Zaman’ın haberinde öne çıkan ise, bazı ürünlerin hale uğramadan fiyatlandırılması.
Ramazan'daki artışı Tüketiciler Birliği verileri de doğruluyor. Birlik Genel Başkanı Nazım Kaya, vatandaşlara ihtiyacı oranında alışveriş yapma çağrısında bulunuyor. Fiyatlarda artış için olağanüstü bir durumun söz konusu olması gerektiğine dikkat çeken Kaya, böyle bir durumun yaşanmadığını vurguluyor. Özellikle son haftada fiyatlarda ciddi bir yükselme olduğunu ifade eden Kaya, bibere son bir haftada yüzde 320 oranında zam yapıldığını açıkladı. Sebze ve meyve fiyatlarının Türkiye genelinde aynı oranda olduğu bilgisini de veren Kaya, bu durumun organize olduğunu, fiyatların hallere girmeden belirlendiğini ifade ediyor. Bu keyfi fiyat artışlarında herhangi bir rekolte düşüklüğünün etkili olmadığını kaydeden Kaya, şu bilgileri veriyor: "Ramazan öncesi 30 kuruş olan karpuz bugün 1 lira. Yine 1 lira olan taze fasulyenin kilosu Ramazan'la birlikte 2-4 liraya, 1,5 lira olan şeftali 3 liraya, domates 50 kuruştan 1-1,50 liraya kadar çıktı. Ramazan öncesi 2 liradan satılan vişne bugün 4 lira. Bu ürünlerden sadece domateste hastalık sebebiyle bir rekolte düşüklüğü var. Ancak diğer ürünlerdeki artışın keyfi." Komisyoncuların fiyatları ciddi bir şekilde manipüle ettiğini savunan Kaya, fiyatları dengeleyen yerli üreticilerin pazarlarda yerini alamadığı takdirde fiyatların komisyoncuların insafına kalacağını belirtiyor.
