Yurtdışında Starbucks'ın ürünlerinde yer alan renklendirici karmin maddesinin Türkiye'de yer aldığı ürünler ile ilgili bilmece devam ediyor. Market raflarında yer alan ve hammaddesi böcek olan karmin maddesini içeren ürünlerin üreticilerinden konuyla ilgili açıklama gelmiyor. Uzmanlar, karmini en fazla kullanan markaların başında Ülker, Kent, Eti, Dr Oetker, Danone, Pınar, CocaCola, Pepsi, Algida, Unilever, P&G, Capy, Panda, Nestle, Kraft, gibi markaların geldiğini belirtiyorlar.
The Lira ekonomi haber sitesinde yer alan habere göre, ürünleri karmin maddesini içeren Pınar, Kent, Ülker, Dr. Oetker ve Danone firmalarına, bu ürünler ile ilgili herhangi bir adım atıp atmayacaklarının sorulduğu ve hiçbir firmanın, içinde karmin maddesini bulunduran ürünler ile ilgili nasıl bir yol izleyecekleri konusunda açıklama yapmadığı ifade ediliyor.
Pembe renkli ürünlerde renklendirici olarak kullanılan karmin, Meksika ve Peru'da yetişen ve besin maddesi kaktüs olan Coccus adlı böceğin dişisinin kurutulup öğütülmesi ile elde ediliyor. Hammaddesi böcek olan karmin içerikli ürünler, Türkiye'de de birçok firmanın ürettiği bisküvi, sakız, meyveli yoğurt, çilekli çikolata, meyveli süt, dondurma, reçel, soslar, meyve suları, et ürünleri, şekerleme gibi bir çok gıda ürününde kullanılıyor.
Karmini en fazla kullanan markaların başında gelen Türkiye’nin ünlü markalarından Pınar, Kent ve Dr Oetker konuyla ilgili açıklama yapmayı redderken TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Başkanı Petek Ataman, katkı maddelerinin mümkün olan en az düzeyde kullanımının temel hedef olduğunu bildirdi.
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Başkanı Petek Ataman, Thelira’ya yaptığı değerlendirmede, gıdalarda kullanımı izinli olan katkı maddelerinin belirlenen kurallar dahilinde, belirlenen ürünlerde, uygun limitlerde kullanıldıklarında insan sağlığı açısından risk oluşturmayacağını fakat bu maddelerin mümkün olan en az düzeyde kullanımının temel hedef olduğunu belirtti.
Ataman, konuyla ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:
''Koşineal, karminik asit, karminler, Türk Gıda Kodeksi Katkı Maddeleri Yönetmeliği kapsamında E 120 kodu ile yer alan bir gıda renklendiricisidir. Bir böcekten elde eden bu renklendirici, Türk Gıda Kodeksi Katkı Maddeleri Yönetmeliğine göre; sosis, salam ve patelerde, kahvaltılık tahıl ürünleri, aromatize şaraplar, jöle, marmelat, kestane püreleri, meyve preparatları ve pastırmanın yüzey kaplaması olarak kullanılan ürünlerin üretiminde kullanılabilir. Üründeki teknolojik gereklilik veya ürünün tüketim miktarı gereği sayılan ürünlerin kimilerinde miktar sınırlaması verilirken, kimilerinde ise miktar kısıtı uygulanmamaktadır. Yönetmeliğe göre, renklendirici kullanımı tümüyle yasak olan ürünler de vardır. Bu yasakta her zaman sağlık riski değil, tüketicinin yanılmasını engellemek kaygısı da ön plandadır. Kahve, renklendirici kullanımına tüketicinin yanıltılmasına engel olmak amacıyla izin verilmeyen ürünlere örnektir.
Ülkemiz mevzuatında gıdalarda kullanımı izinli olan katkı maddeleri; belirlenen kurallar dahilinde, belirlenen ürünlerde, uygun limitlerde kullanıldıklarında insan sağlığı açısından risk oluşturmazlar. Bu limitler, uzun ve kısa vadeli toksikolojik çalışmalar sonucunda uluslararası kabul edilmiş bir Uzmanlar Komitesi tarafından belirlenmektedir. Tüm katkı maddelerinde olduğu gibi, renklendiricilerin de bir gıda ürününde kullanılması halinde etikette bildirilmesi zorunluluktur.
Yönetmelikte verilen miktarların belirlenmesinde; yaşlılar, hastalar, hamile ve çocuklar gibi özel tüketici grupları da dahil, tüm bireyler dikkate alınmak suretiyle gıda katkı maddesi için oluşturulmuş kabul edilebilir günlük alım miktarları veya buna eşdeğer bir değerlendirmenin yanı sıra bu katkı maddesinin bütün kaynaklardan alınacak muhtemel günlük alım miktarlarının dikkate alındığı bilinmektedir. Tüm bunlara ilave olarak, izin verilen maksimum değerler; bir gıda katkı maddesinin istenen etkiyi yerine getirebileceği minimum miktar dikkate alınarak belirlenir. Yani bu maddelerin mümkün olan en az düzeyde kullanımı temel hedeftir.''

ÜRÜNÜN KULLANILDIĞI SEKTÖRDE ÇALIŞANLAR BÜYÜK TEHLİKEDE
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Doç. Dr. Tacettin İnandı, Thelira'ya yaptığı değerlendirmede, Amerika ve Avrupa’da da kullanılan söz konusu maddenin daha çok alerjik özelliği yönü ile dikkat çektiğine değinerek, özellikle bu ürünün kullanıldığı sektörlerde çalışanlarda alerjik astım ve anaflaksi denen hızlı alerjik durumlar ve ölüm görülebildiğini belirtti.
Kanser yapıcı olduğuna ilişkin bir çalışma bildirilmediğini kaydeden İnandı, bu ürünün Amerika’da ve Avrupa’da gıda güveliği örgütlerince onaylandığını ve etiketinde yazılı olması kaydı ile gıdalara katılmasına izin verildiğini söyledi. Buna karşın Avrupa Gıda Güvenliği'nin gıdalarda kullanımda ihtiyatlı olmak gerektiğin ileri sürdüğünü hatırlattı.
Türk Gıda Kodeksine göre koşineal, karminik asit ve karminlere, E-120 Kodu ile izin verildiğini bildiren İnandı,bu ürünün, meyve aromalı kahvaltılık hububat, reçel jöle ve marmelat, sosis, salam ve et ezmeleri, pastırma, meyve ve sebze şekerlemeleri, şekerlemeler, süsleme ve kaplama maddeleri, hafi fırıncılık ürünleri aromalandırılmış işlenmiş peynir, aromalandırılmış süt ürünleri dahil tatlılar, surumi, füme balık, kuru patates, hububat veya nişasta bazlı çerezler, patlamış veya hacimlendirilmiş çerezler, diğer çerezler, çorbalar, alkolsüz aromalı içeceklerde kullanıldığını bildirdi. İnandı, bu tür gıdalara yasal olarak karmin katılabildiğini kaydetti.
İnandı, ''Karmin içeren gıdaları tüketirken allerjik bünyesi olanların tükettikleri ürünün etiketine dikkat etmelerinde yarar vardır. Benzeri şekilde bu tür işyerlerinde işe giriş sırasında da buna dikkat etmek gerekir'' diye konuştu.

Anahtar Kelimeler: Gıda Vitrini, Gıda, Vitrin, Tarım, GDO, Gıda Güvenliği, Alo 174, Sağlıklı Gıda, Beslenme, Yemek, Baklava, Restoran, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Mehmet Mehdi Eker