Ulusal ve uluslararası market zincirlerinde rafa giren markalardan istenen yüksek raf bedelleri ve kampanya destek yüzdeleri, özellikle tek başına ayakta durmaya çalışan yerli üreticiyi isyan noktasına getirdi. Hem dış ticaret ve cari açığı şişiren hem de istihdama balta vuran dev markalara ait ithal ürünler ile rekabet edemeyen yerli üreticilerin 'Cari Açık Rafta' yazı dizimiz sonrası gönderdikleri e-mailler, uygulanan prosedürlerin geldiği son noktayı da gözler önüne serdi.
TALEPLER DUDAK UÇUKLATIYOR
Raf bedellerinden mustarip pek çok firma, market zincirlerinin uygulayabileceği ekstra yükümlülüklerden ve rafa çıkamama korkusundan dolayı isim vermekten kaçınıyor. Ancak sorun ortak. Aydın, Bursa ve Manisa'da zeytin ve incir üretimi yapan firma yetkilileri, "Giriş bütçesi adı altında istenen bedeller dudak uçuklatıyor. Zeytinlerimizi rafa sokmak için zincir marketlerle görüştük. Bizden istenen bedel ile Ege'de 94 bin metrekarelik bir zeytin-incir bahçesi satın alınabiliyor" dedi. Üreticiler, markalaşmak için rafa girmek zorunda kaldıklarını ancak bu durumun kendilerini çok zor duruma düşürdüğünü, hatta yaşadıkları stresten dolayı sağlık sorunları yaşadıklarını belirtti.
'SİPARİŞİ DURDURURUZ' RESTİ
Market raflarına elektronik ürün tedariği yapan başka bir yerli üretici ise tekrarlanan ve çoğunda bulunmak istemedikleri halde zorla dahil edildikleri kampanyalardan şikâyet etti. Yetkili, "Kampanya tekrarlayıp onayımızı bile almadan fatura kesiyorlar. Ödeme gecikince de kapıya icra yolluyorlar. Ne yapacağımızı şaşırdık. En küçük bir anlaşmazlık durumunda 'bu şartlarda sizinle çalışamayız', 'Siparişleri durdurmak zorundayız' gibi ifadelerle tehdit ederek zoraki bir alışveriş sürdürülüyor. Ciro pirimi almadıkları, maliyeti bize göre düşük olan sistem dışındaki firmalardan çok rahatlıkla giriş bütçesi almaksızın spot mal almaktan da çekinmiyorlar" yorumu yaptı.
'Her şeyin bedeli var' sistemi
Erken ödeme indirimi
Teslimatsızlık bedeli (Mağaza gönderilen malı teslim almıyor, merkezi fatura kesiyor)
Kampanya bedeli
Remodeling
Reopening
Yıldönümü
Kızılay kolisi
Stok koruma (3 ay önce sattığı ürünü zararına sattığını iddia ederek fatura kesiyor)
Kuruluş aktivitesi
Streçleme bedeli (Depodaki ürünü streçleme bedeli)
Hamaliye bedeli (Satılan ürünlerin firmadan çıktıktan sonraki taşıma bedelini de firmaya fatura ediliyor)
Gondolbaşı, sepet, katalog, özel alan bedelleri
Ciro primleri (Talep edilen en yüksek ciro bedeli yüzde 25)
Forma bedeli
Lojistik, teknik servis, personel destek pirimi
Yaptırım için dua ediyorlar
Çoğu yabancı olan büyük ölçekli perakende zincirlerinin pazara hâkim olmalarını fırsat bilerek yerli üreticiye ve tedarikçiye yüklendiğini dile getiren firma yetkilileri, "Bütün KOBİ niteliğindeki üreticiler yasal bir düzenleme yapılması için dua ediyor" yorumunu yaptı.
Pınar Çelik - Sabah

Anahtar Kelimeler: Gıda Vitrini, Gıda, Vitrin, Tarım, GDO, Gıda Güvenliği, Alo 174, Sağlıklı Gıda, Beslenme, Yemek, Baklava, Restoran, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Mehmet Mehdi Eker