GIDAVİTRİNİ - Sağlıklı yaşam ve ayurveda uzmanı ünlü hekim Dr. Ender Saraç bitki çayları konusunda tüketicileri uyarıyor. Hangi bitki çayları yararlı, hangileri zararlı? Bitki karışımları nasıl yapılmalı, çay nasıl hazırlanmalı, poşet çaylar sağlığa zararlı mı, siyah çay yerini bitki çaylarına mı bırakıyor, şeker çayın tadını bozuyor mu? İşte cevabının merak ettiğiniz sorunların yanıtları ve doğru bitki çayı hazırlamanın metotları…

Bitkisel çayları alternatif içecek, koruyucu ve tedavi amaçlı olmak üzere 3 temel başlık altında toplayabiliriz.

Gün boyu, çay ve kahvenin yerine sağlıklı bir içecek olarak tüketilenler bu kategoriye girer. Çoğu kişi artık sabah kahvaltıda çay içtikten sonra gün boyu yeşilçay, kuşburnu, elma, adaçayı gibi bitkilerden hazırlanan çayları tüketiyor.

Bitkilerin koruyucu etkileri keşfedildiğinden beri bitkisel çay tüketimi de arttı. Mesela hanımlar antioksidan maddeler içerdiği için yeşil çay içiyor. Rahat uyumak isteyenler akşamları çay, kahve yerine sakinleştirici etkisi olan bitkisel çayları tercih ediyor. Böylece hem sıvı ihtiyaçlarını gidiyor hem hem de kafeinden korunuyorlar.

Nezle, grip gibi günlük rahatsızlıkların yanında böbrek, karaciğer, yüksek tansiyon gibi rahatsızlıklarda da bitkisel çaylar yaygın bir şekilde kullanılıyor. Kanser gibi ciddi hastalıklarda da bitkilerin çay halinde kullanıldığını görüyoruz. Ama bu hekimler tarafından hastanın sağlığını tehlikeye sokacak bir durum olarak değerlendirililyor.

Tek kullanımlık, poşet çaylar değişik ambalajlarda satılıyor. Tek kullanımlık çayları 150-200 ml’lik kaplarda hazırlamak ve üretim tarihinden itibaren en geç 1 yıl içinde tüketilmesi gerektiğini unutmayın. Yapısında uçucu yağ bulunan çayların ise daha kısa sürede tüketilmesi gerekir. Poşet çay alırken üzerindeki üretim tarihine dikkat edin.

Bitkisel çay hazırlarken 3 değişik yöntem kullanabilirsiniz. Bitkisel çay çözeltisine geçecek maddeler hazırlama yöntemine göre değişebilir.

Demleme:
Su kaynatılır, porselen veya cam demlik içinde bulunan çay üzerine ilave edilir. 4-10 dakika beklendikten sonra süzülür.

Kaynatma:
Çay bir kaynatma kabına ( tercihen emaye, çünkü alüminyum ve benzerleri etkileşebilir) konur, üzerine su ilave edilir, su kaynadıktan sonra kısık ateşte 15-20 dakika daha demleme işlemine devam edilir. Buna eczacılık dilinde “dekoksiyon” denir.

Normal ısıda:
Çay uygun bir kaba konur üzerine istenilen miktarda oda ısındaki su ilave edilir, bir gece kendi halinde bekletilir. Süzüldükten sonra içilir. Bu işleme de “maserayon” denir.

Çay tedavi veya koruma amacıyla içiliyorsa ancak muntazam bir şekilde kullanıldığı takdirde istenilen etki meydana gelir.

Tedavi tamamlanınca çay içmeyi bırakmalak gerekir. Aksi takdirde istenmeyen etkiler doğabilir.

Çaya tadlandırıcı olarak şeker yerine süzme bal koymayı deneyin. Ancak çayınızı balla içecekseniz ısısının 40 dereceyi geçmemesine özen gösterin.

Bitkisel çaylara suni tatlandırıcı ilave edilmesini de tavsiye etmiyoruz. Çünkü suni tatlandırıcının çaydaki etkili maddelerle reaksiyona girmesi kaçınılmazdır.