Baytop’un, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü’nde tırşik, yılanyastığı-Arum (araceae) türlerine verilen genel ad olarak tanımlanır. Arum dioscoridis türlerinden, Güney Anadolu Bölgesi’nde yapraklarından etli dolma sarıldığı ve yapraklarından tırşik adlı yemeğin yapıldığı belirtilir.

Güney Anadolu ile birlikte Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde de tırşik ile yapılan pek çok yemek vardır. Kürtçe tırş ekşi, tırşi ise ekşi olan şey anlamındadır (Bender). Tırşik ise halk dilinde her tür yemek yapılan ekşi otu ifade eder. Ekşili yemek anlamını da taşır. Yukarıda da belirttiğim gibi sarma, yemek dışında salatalarda da kullanılabilir.

Tırşikten bahsetmemin nedeni, bizim ailemizdeki muhacir tırşiğinden ötürü… Sizlere daha önce annemin ailesiyle Birinci Dünya Savaşı sırasında (onların tabiriyle Rus mezaliminden kaçma) Van’dan Konya’ya kadar uzanan yolculuklarından söz etmiştim. Bir grup insan dağlardan yürüyerek Halep, Adana, Konya’da sona eren bir yolculuk yaşamışlardı. Aylarca süren bu yolculuktan sonra ilk defa geldikleri, tanımadıkları bir beldede yepyeni bir hayata başlayan bu insanların birinci kuşağının yaşlananları arasında, zihinsel performansı azalan kişilerin, bazı sabah uyandıklarında bavul hazırlamaya başladıklarını, nedeni sorulduğunda, memlekete döneceklerini söylediklerini duymuştum. Aynı şey, Mehmet eniştemin büyükleri arasında da yaşanmış. Mehmet eniştem, bir Yanya mübadili, Konya’da Van muhaciri olan Dilber teyzemle evleniyor. Dilber teyzem iki tarafı da yakından tanıyan bir kişi olarak buna benzer ne acı hikâyeler anlatırdı. İnsanların hangi nedenle olursa olsun yerlerinden oynatılmaları çok acı... Allah insanlara savaş vermesin, herkes istediği yerde, istediği gibi yaşasın.

Evet, acıları bırakalım, tatlılara geçelim... Doğudan gelen ve Konya’da muhacir olarak adlandırılan bu insanlar yurtları ve yuvalarıyla birlikte, kendi yemeklerini de özlemeye başlamışlar. Ne var ki doğunun bitki örtüsü doğuda kalmış ve mecburen çeşitli alternatifler geliştirmişler. Sirmo, mendi yerine peynirin içine nane pırasa, maydanoz karıştırarak küpe basıp, toprağa tersinden gömerek Van peyniri yapmışlar, keledoşun içine Van dağlarının otları, yok pırasa vb. koymuşlar. Daha neler, neler… Sizlere bugün vereceğim tırşik de Dilber teyzemin Konya usulü geliştirdiği tırşik yemeği. Anneannem bu yemeği dağlardan yürürken bulduğu tırşik otlarıyla yapmış olmalı ki; teyzemin aklında kalmış. Dağlarda beş çocuğunu otlarla besleyen bu Anadolu kadını Konya’ya geldikten kısa bir süre sonra rahmete kavuşmuş, ben kendisini hiç tanımadım.

Tırşiğe gelirsek, şimdi ıspanak zamanı ve Konya’daki Van muhacirleri tırşiki ıspanakla yapmışlar. Dilber teyzem tırşik yemeğinin içine kişi başına...
Tamamını okumak için tıklayın