Gelişmiş ülkelerde uygulandığı gibi sorumlu yöneticilerin ‘çiftlikten sofraya gıda güvenliğine’, uluslararası bilimsel normlara uygun olarak her safhada özgür iradesiyle karar verebilmesi için, kişisel hakedişlerini oda ve dernek gibi meslek örgütlerinden alması gerektiğine inanıyoruz.
5179 sayılı Gıda Yasasının yürürlüğe girmesi ve beraberinde Gıda Güvenliği ve denetim hizmetlerinin tek elde Tarım Bakanlığı’nda toplanması, gerek sektör, gerekse biz gıda hijyenistleri için memnuniyet verici ve ileriye dönük olabilecek güzel gelişmeler açısından ümit verici olarak değerlendirilmişti.
Ancak yaşanan bu süreçte, 5179 sayılı Gıda Yasası’nın özellikle yem ile ilgili eksiklikler ve hayvan kökenli gıdaların denetimi ile mesleki yetkinlik anlamında Avrupa Birliği Veteriner Gıda Ofisi ile uyum sağlanmadığını ve yasa bazında eksikliklerin olduğunu her platformda dile getirerek yasa koyuculara katkıda bulunmuştuk. Zaman; arzu etmesekte bizleri haklı çıkardı ve 5179 sayılı Gıda Yasası’nın Avrupa Birliği denetçilerince tamamen değişikliği istendi. Yasa daha yılını doldurmadan etkinliği tartışılır duruma geldiğinden, yeni hazırlanan taslağı geçtiğimiz günlerde tartışmaya açıldı. Bu durum bizlerde belirsizlik olgusu doğurmuş ve henüz sindirmeden bir yenisi daha, yani belediyelerin gıda denetim yetkisi ile ilgili yeniden kazanımlarına destek veren ve herkesçe bilinen yeni bir hukuki sürec yaşandı. Denetimin çok başlılığı yeniden değerlendirilmeye ve düzenlenmeye çalışılırken bu sefere de, yeni bir sıkıntı olarak sorumlu yönetici istihdamı hakkındaki yönetmeliğin, özellikle ustaların sorumlu yönetici olarak istihdam edilmesine yönelik maddelerin hukuki süreçte kabul görmediği karşımıza çıktı.
BELİRSİZLİK ORTAMI,
TEREDDÜT VE GÜVENSİZLİĞİ TETİKLİYOR
Bir veteriner gıda hijyenisti olarak; sektörde görev yapan üyelerimize ve hatta sektör temsilcilerine, gıda disiplini başlığı altında yayınlanan kanun ve yönetmeliklerin hangi maddesinin güncel ve geçerli olduğunu belirtmekte güçlük çektiğimiz bu dönemde, sorumlu yöneticiliğin mevzuatında da oluşan değişikliklerin getirdikleriyle birlikte gelişen belirsizlikler sonunda, ülkemizdeki gıda güvenliğinin oluşumuna, esas yasama yapısına baktığımızda tereddüt ve güvensizliğin hakimiyetini görmekteyiz.
Esasen; sorumlu yöneticiliğin bugünkü haline, Veteriner Gıda Hijyenistleri Derneği’nin resmi bakışıyla; temel mantığı açısından özetle, sorumlu yöneticinin hakedişini iş verenden direk maaş olarak alınması devam ettiği sürece, tam anlamıyla gıda güvenliğine katkısı olamayacağını değerlendirerek karşı görüş oluşturmaktayız. Gelişmiş ülkelerde uygulandığı gibi sorumlu yöneticilerin ‘çiftlikten sofraya gıda güvenliğine’, uluslararası bilimsel normlara uygun olarak her safhada özgür iradesiyle karar verebilmesi için, kişisel hak edişlerini oda ve dernek gibi meslek örgütlerinden alması gerektiğine inanıyoruz. Sektör yönetimi ile sorumlu yönetici arasında hakediş/ödeme ilişkisi olmamalı ve sektörün bu hizmete ait bedeli meslek örgütlerine ödemesi gerektiğine inanmaktayız. Almanya’da yaptığım incelemelerde bu anlamda görev yapan ve meslek odasına kayıtlı olan bir veteriner hekim, ayrıca bağlı olduğu meslek odasından da emekli olabilmekte ve emekli aylığı bağlanabilmektedir.
SORUMLU YÖNETİCİ LİSANS DÜZEYİNDE
GIDA EĞİTİMİ ALMIŞ OLMALI
Gıda güvenliği yönünden görev alacak sorumlu yöneticiliğin yetkinliğinin ise dünya gerçekleri ile barışık olmalı, en az lisans düzeyinde gıda eğitimi almış meslek gruplarından seçilmeli, yardımcıları ise en az önlisans düzeyinde gıda eğitimi almış personel olmalıdır. Ayrıca sorumlu yöneticiler branşına uygun gıda üretim/satış tesislerinde istihdam edilmelidir. Örneğin; et ve et ürünleri ile ilgili bir sektörde hangi safhada olursa olsun, bütün dünyada uygulandığı gibi veteriner hekim istihdam edilmeli ve veteriner halk sağlığının gerekleri sağlanmalıdır. Oysa ki; yönetmelik hazırlanırken bazı meslek gruplarına iş alanı yaratmak adına, yetkinliğin çok farklı meslek gurupları için, öncelikle AB’de örneği olmayan bir tanımlanma yapılmamalıdır. Aksi durumda özellikle zoonoz hastalıkların kontrolü ve veteriner halk sağlığı yönünden nesilleri etkileyecek geri dönüşümü olmayan vahim tehlikelere neden olunabilinir.
Bu anlatıma ilaveten, işletme küçükte olsa ustaların kendi kendilerini denetler anlamında sorumlu yönetici olması, gıda güvenliği yönünden dünya bilim otoriteleri ölçeğinde kabul edilemeyecek durumda olduğunu değerlendirmekteyiz.
Gıda güvenliğinde sorumlu yöneticilik
