27.11.2011 tarihinde yayımlanan resmi gazeteye istinaden bulgurdaki KDV oranı %1’e düşürüldü. Bu karar uzun zamandır sektörde bulgur alış verişinde yaşanan sıkıntının giderilmesine yönelik önemli bir katkı sağladı. Hububat ve bakliyat sektöründe başta pirinç olmak üzere, bulgur, bezelye, böğrülce fasulye ve mısır ununda kdv oranı %8 idi. Ancak bu ürünlerden sadece bulgurun kdv si %1’e çekildi.
Geri kalan ürünlerde de bu oranın bulgura benzer oranlara çekilmesi bekleniyor.
Bakliyat firmalarımız, kurumsallaşma ,sistemli çalışma ve ürettikleri malları tüketicilerine sunmada merdiven altı diye tabir ettiğimiz kayıtsız firmalarla mücadelede sıkıntı yaşamaktadır. Haksız rekabet ortamında faaliyetlerini sürdürme mecburiyeti içerisindedir. Bu çalışmalarda kayıt dışılık faktörü maalesef en büyük engel olarak karşılarına çıkmaktadır. Kayıt altındaki firmalarımız ülkemizin farklı bakliyat üretim bölgelerinden satın aldıkları ürünleri satın alma aşamasında , müstahsil makbuzuyla aldıkları stopaj vergisi, katma değer vergisi ve üreticinin bağ-kur primi ödenmiş ürünleri alıp işleyip ve dağıtımlarında, KDV’si %1 ile aldıkları ürünü toptan satışlarında alıcı firmalara tekrar %1 KDV ilave ederek satış yapmaktadırlar. %1 KDV’li ürün satışlarında herhangi bir sorunla karşılaşılmamaktadır. Bu ürünler perakendeci bakkal, market, gros ve hipermarketlere satışlarında tekrar %1 ile satılmaktadır. Fakat bakkal, market, gros ve hipermarketler %1 ile satınaldıkları bu ürünleri %8 KDV’li almış gibi maliyet fiyatlarını oluşturmaktadırlar. Daha sonra % kaç kar marjla çalışıyorlar ise satınaldıkları mala ilave ederek satışa sunmaktadırlar. Arada oluşan katma değer vergisini devlete ödemektedirler.
Hububat ve bakliyat sektörü yıllardır kayıtdışılık ve haksız rekabetten yakınıp duruyor. Bir yanda kayıt altında olan ve aldığı her ürünü faturalı alıp satan firmalar var iken, diğer tarafta da belgesiz alınıp satılan ürünler ortada dolaşmaktadır. Dolayısıyla sisteme kayıtlı olan firma, hem maliyeye kayıtlı ve vergi numarası vergi dairesi belli olarak, aldığı ürünleri de sistem kaydından geçirerek alıp satmaktadır.
GEL DE MÜCADELE ET! Kayıt altındaki firmaların mal alım sürecini aşağıda örneklendirelim:
Mal alımı yapıldığında, örneğin pirinci ele alırsak, pirinçte kdv oranı %8’dir. Pirincin kilosunun 2 lira olduğunu varsayalım. Bu ürün alındığında kilosu 2 lira artı kdv olduğunda 2,16 lira maliyet oluşur. %3’te işletme karı eklediğimizi varsayarsak bu ürünü 2,22 lira’ya satmamız gerekiyor. 2,22 lira ile pazarlamaya çalıştığınız ürünü de istediğiniz fiyata satamıyorsunuz. Pazarlık payı düşüldüğünde 2,20 lira kdv dahilden bu ürünü sattığınızı düşünürsek %1,8 para kazanıyorsunuz demektir. Bu kazanca işçilik, depolama, taşıma, iletişim, borsa ücreti vs. ayrıca ödeyeceğiniz vergi dahil kazanç demektir. Yani çok düşük kazançla bir iş yapıyorsunuz demektir. Onun içindir ki, gıda sektöründe agresif büyüyen şirketlere rastlayamazsınız.
Diğer taraftan da kayıtdışı çalışmada ise 2 lira’ya alınan ürün 2,20 lira’dan satıldığında % 10 kazanç sağlanmış demektir. Bu kazançta sadece depolama ve taşıma ücretinin dışında hiçbir masraf ve vergi yoktur. Bu anlamda kayıtaltındaki firmanın kayıtdışı çalışmalarla rekabet edecek gücü kendinde bulamaz. Maldı ki bu sorunun çözümü de devletimizin ilgili kurumlarının çözmesi gereken bir durumdur.
İKİ BAŞLIK ÖNE ÇIKIYOR
Ülkemizde serbest piyasa ekonomisinin çarkı içinde çalışan bazı işletmelerin, varlıklarını sürdürebilme adına , özellikle gıda sektöründe kodeks dışı üretim yapmalarına neden olmuştur.
Konu pirinç olunca, pirinç üretiminde 2001 yılından bu yana pirinç üretim rekoltemiz yukarı doğru bir seyir izlemektedir. Ülkemiz için sevindirici bir durum.
Özellikle son yıllarda Osmancık pirinç adı altında geliştirilen yeni bir pirinç tohumu, hem verimliliğinin yüksek olması çiftçilerimizi sevindirdiği gibi, tane biçiminin ve lezzetinin güzelliği, ayrıca fiyatının da dünya ölçeğinde üretilen emsal pirinçlere nazaran uygunluğu ve tüketicilerimiz tarafından hem kalitesi, lezzeti ve fiyatıyla kabul görmüştür.
KDV indirimi iki önemli konuyla mücadele edilmesi konusunda fayda sağlıyor.
1-Kayıtdışılık
2-Haksız rekabet
Sektördeki bu haksız fiyat rekabeti sektörde üretilen mallardaki kalitenin düşmesini de ayrıca tetikliyor.
Bu nasıl oluyor diyeceksiniz. Pirinç örneğindeki karışım sorunu da kısmen bu fiyat rekabetinden ve aradaki uçurumdan kaynaklanmaktadır. Sektörde üç tip pirinç türü var; kısa, orta ve uzun tiplerdir. Her üç tipin fiyatları farklıdır. Dolayısıyla fazla para kazanma hırsı veya rekabet etme isteği bu yanlış iş diye düşündüğüm karışımların yaşanmasına da neden olmaktadır.
Dolayısıyla bir yandan bu ürünlerin kodekslerindeki eksiklikler ve denetim yetersizliği sektörde böylesi sıkıntıların yaşanmasına sebep olabilmektedir.
Özetle kaliteli ve dengeli beslenmede önemli bir yere sahip olan tarımsal ürünlerden hububat ve bakliyat ürünlerinin üretiminde ,iç ticaretinde ve tüketiminde sorun yaşanmaması ve sektörün rahatlatılması için tarımsal ürünlerin tamamında %1 olan kdv oranının pirinçte de benzer orana çekilmesinin faydalı olacağı kanaatindeyim.
Bu sürece hepimizin katkı sağlamasını temenni ediyorum.