Ülkemizde yıllardır kaçak ya da yasal yollarla domuz yetiştiriciliği yapılmaktadır ve buralarda üretilen etler de farklı yollarla piyasaya sürülmektedir. Domuz etinin insan sağlığı açısından barındırdığı riskler ve dinimizce haram oluşu bu konunun oldukça önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Kaçak yollarla yetiştirilen domuzlardan ya da kaçak avlanan yaban domuzlarından elde edilen etler kaçak yollarla piyasaya sürülmektedir. Öyle ki ağırlığı 150-200 kg arasında değişen yaban domuzları 100 - 150 tl gibi komik fiyatlarla piyasaya sürülmektedir. Bu etler kimi zaman bir ocakbaşında pirzola olarak kimi zaman bir pidecide kıymalı ya da kuşbaşılı pide olarak karşımıza çıkabilmekte. Belki de bu zamana kadar çoğu kez domuz etinden yapılmış pide pirzola ya da kebap yedik ama hiç farkına varmadık.Ülkemizin geniş bir coğrafyaya sahip oluşundan, küçük ve büyük ölçekli gıda işletmesi sayısı oldukça fazla olduğundan, yeterince gıda denetçisi olmadığından bu işletmeler çoğu zaman denetlenememektedir. Gıda üretilen satılan işleyen iş yerlerine yönelik yeterli ve etkin denetim yapılamayışı domuz etinin farkına varılmadan tüketilmesi gibi çok riskli bir durumla bizleri karşı karşıya bırakmaktadır.
Diğer taraftan işin en acı tarafı ülkemizde ne kadar domuz çiftliği var, buralarda ne kadar domuz eti üretilmekte ve nerelere satılmakta bunu kimse bilmiyor.
Domuzun kasaplık hayvan kategorisine alınması2006 yılında AB uyum yasası çerçevesinde çıkarılan yeni tebliğde domuz, kasaplık hayvan kategorisine dahil edildi, bu sürece kadar kaçak domuz çiftliklerine ve kaçak avlanan yaban domuzlarından elde edilen etler kaçak yolla piyasaya sürülüyordu. Özellikle lokanta ve otellerde alıcısı bulunan bu etler salam, sosis ve kıyma yapılarak da piyasaya sürülmekteydi.
Gaziosmanpaşa Hacımaşlı Köyü'ndeki domuz çiftliğiDaha yakın zamana kadar zamana kadar birçok çiftlikte üretilen domuz özellikle yazlık bölgelerde otel ve toplu tüketim yerlerinde değerlendirildiği biliniyor. Kaçak ya da kayıtlı domuz çiftliği hem üretilen domuz etiyle hem de ortaya çıkardığı atıklarıyla ciddi bir sağlık riski olarak karşımızda durmaktadır. Daha 2008 yılında Gaziosmanpaşa Hacımaşlı köyünde bulunan domuz çiftliğinin atık suları ve katı atıkları 300 metre yakınındaki Sazlıdere barajına akıtılıyordu. İstanbul’un önemli bir kısmının su ihtiyacının karşılandığı bu barajın nasıl bir tehlike atlattığı ortada…
Diğer taraftan 2007 yılında Bolu’nun Mengen İlçesinde tarafından yaban domuzu üretim çiftliği için hazırladığı projeye Dünya Bankası'ndan hibe almaya hak kazanan Ermeni asıllı bir Türk vatandaşı projesini Bolu İl Genel Meclisinin onayından da geçirmişti, bazı siyasi parti ve si toplum örgütlerinin konuyu ülke gündemine taşıması sonucu gelen tepkiler üzerine proje tarım il müdürlüğü tarafından iptal edilmişti.
Domuz etinin tüketilmesi sonucu yaşanan sağlık vakaları Dinimizce de tüketimi yasak olan, kendi pisliğini domuzun etinin insan sağlığına da ciddi zararları olduğu ve birtakım hastalıklara neden olduğu bilinmektedir. Kaçak onlarca çiftliğin olduğu ülkemizde, domuz eti tüketiminden bugüne kadar 366 sağlık vakasının yaşandığı Eski Sağlık Bakanı Recep Akdağ’dan öğreniyoruz. Sağlık Bakanına verilen soru önergesine Eski Sağlık Bakanı Recep Akdağ, son 9 yılda 366 kişinin domuz etinden rahatsızlandığını bildirmektedir. Akdağ soru önergesine verdiği cevapta, “2004 yılında Antalya ve İzmir’de domuz etinden yapılan çiğ köftenin tüketilmesi sonucu Trişinelloz epidemisi görülmüş olup İzmir ilinde 357, Antalya ilinde 8 vaka ve 2012’de Tekirdağ’da benzer bir vaka olmak üzere toplam 366 vaka görülmüştür” açıklamasında bulunmuştur.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının taklit ve tağşiş yapan firmaları açıkladığında İzmir Bornova’da bir pidecinin üretmiş olduğu kıymalı ve kuşbaşılı pidede domuz eti tespit edilmesi domuz eti kullanımının hala çok yaygın olduğunu göstermektedir. Bakanlık bünyesinde yeterli denetçi personel olmayışından dolayı denetimlerin yetersiz oluşu bu tür vakaların önüne geçilmesini zorlaştırmaktadır.
Türkiye’deki kayıtlı domuz çiftliği sayısıDiğer taraftan İstanbul Milletvekili İhsan Özkes’in Nisan 2012 tarihli ve 7/4875 esas nolu yazılı soru önergesinde; “Türkiye’de kaç tane domuz çiftliği var? Bu çiftliklerdeki domuz sayısı nedir? Üretilen et miktarı nedir? İhraç edilen domuz e domuz eti miktarı nedir? İç piyasada tüketilen et miktarı nedir?” gibi hayati öneme sahip sorular sormuş, GTH Bakanı Mehdi Eker’in verdiği cevapta Antalya’da 2 ve İzmir’de 1 Adet olmak üzere toplam 3 adet kayıtlı domuz çiftliği olduğunu belirtilmiş ama domuz sayısı, iç piyasa tüketimi, ihraç miktarı gibi sorular yanıtsız kalmıştır. 3 kayıtlı işletmenin olduğu bilgisi verilmektedir peki kayıtsız işletme sayısı ne kadardır bu bilinmemektedir. Bu durum %99’u Müslüman olan ülkemizde kaç çiftlik olduğunun, üretilen domuz eti miktarının ve ne kadarı iç piyasada tüketildiğinin kimse tarafından bilinmediğini göstermektedir. Ülkemiz için son derece hassas olan bu konunun ilgililer tarafından sıkı takibinin yapılması gerekmektedir.
Piyasaya kaçak domuz eti sürülüyorTemmuz 2012’de Aydın’ın Koçarlı ilçesinde yapılan ihbar sonucu Timinciler köyü muhtarı ve veteriner hekimin sahte belge düzenleyerek piyasaya 1.500 kg. kaçak domuz eti sürdüğü belirlenmiştir. Aydın Valisi Kerem Al’ın konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Kaçak ve ne şekilde avlandığı belli olmayan domuz etleri lokanta ve otellerde satışa sunuluyor, bu işi ticaret amacıyla yapan avcılar ve bu kaçak eti çok rahat bir şekilde satan satıcılar var.” dedi.
Vali Bey’in de deiği gibi bu işi ticaret amacıyla yapan ahlaksız fırsatçılar var, öyle ki ortalama 150-200 kg gelen bir yaban domuzu şu an kaçak yollarla 100-150 tl ya piyasaya sürülüyor.
Domuz eti menşeili et proteiniDiğer taraftan, son dönemde yaşanan gıda terörü vakarı sonucunda, yapılan denetimler sonucunda et ürünlerinde yapılan hileler tespit edildi. Salam, sucuk, tavuk eti gibi bir takım ürünlerde yapılan hileler sonrası bakanlığın et tebliğini değiştirdi ancak yeni tebliğde çok ciddi bir açık var, dışarıdan et ve et proteini ithal edebilme yetkisi getiriliyor ancak buna karşılık getirilecek etler ile proteinlere bir sorgulama ve kısıtlama yok. Et proteinleri sığır, koyun domuz gibi hayvanların kıkırdak dokularından elde ediliyor. Yurtdışından gelecek et proteinlerinin domuzdan elde edilip edilmeyeceği belli olmayacak. Bizim gibi müslüman ülkelerdeki vatandaşların böyle bir proteinin katıldığı eti yemesi halinde ise haram bir ürünü tüketmiş olacağız. Bu noktadaki belirsizliğin giderilmesi ve takibin iyi yapılması gerekiyor.
Gıda denetimlerinin yetersizliğiMaalesef ülkemizde yetersiz denetimler nedeniyle gıda alanında çok büyük riskler yaşanıyor. Bu yaşanan sıkıntılar gıda güvenliği anlamında sınıfta kaldığımızı gösteriyor. Hala kayıt altına alınamamış önemli miktarda gıda işletmesi var, bunlar merdiven altı üretim yapıyor. Bunun yanında taklit ve tağşiş ürünlerle halkımız kandıran ve halk sağlığıyla oynayan işletmeler mevcut. Gıda sektöründe üretim, satış depolama s yapan 500bine yakın işletme var, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü'nün 2012 sonu raporuna göre gıda işletmelerine yapmış olduğu denetim sayısı 375 bin, bazı işletmelerin yılda birkaç defa denetlendiğini de varsayarsak Türkiye’deki gıda işletmelerinin nerdeyse yarısı denetlenmiyor.
Gıda denetimlerinde gıda mühendislerine daha fazla görev verilmeli
Bunun yanında gıda denetişi olarak görev yapan personelin birçoğu gıda konusunda uzman değil, bu konuda gıda mühendisleri yeterince görevlendirilmiyor. Gıda mühendislerinin yeterince görevlendirilmemesi denetimlerin etkinliğini iyice azaltıyor. Ülkemizde gıda güvenliği son yılların en büyük problemlerinden biri. Bunun için bir an önce etkin bir gıda politikası belirlenmeli, gerekli kaynağın ayrılıp ivedilikle bu politikalar uygulanmalıdır. Bu noktada almış olduğu lisans eğitimiyle gıda konusunda uzaman olan gıda mühendislerinden istifade edilmelidir.