Bu yazımızda insanlarla hayvanların ortak hastalığı olan ve gıda ile bulaşabilen bu önemli zoonoz hastalığı can yakan tehlike olarak adlandırdık ve sizlerle bu bilgimizi paylaşmanın doğru olacağını değerlendirdik.
Hastalık Malta ve Akdeniz Humması ile Dalgalı Ateş olarak literatürlerde belirtilmektedir.
Brucella Türkiye’nin birçok bölgesinde sığır, koyun ve keçilerde görülmekte ve özellikle Brucella bulaşmış hayvanlardan elde edilen sütün pastörize edilmeden tüketilmesi ve üretimde kullanılması, Brucella infeksiyonlarının en önemli kaynağını oluşturmaktadır.
Brucella’nın, 8°C’ de muhafaza edilen sütte 20-25 gün, 4-7°C’ de muhafaza edilen sütte ise haftalarca canlı kaldığı, 30-32°C’ de muhafaza edilen yoğurtta 14-16 gün sonra hala canlılığını koruduğu ve -40°C’de muhafaza edilen çiğ sütte ise en az 800 gün canlı kaldığı literatürlerde bildirilmiştir. Brucella bulaşmış beyaz peynirlerde etkenlerin 8°C’ de 20 hafta canlı kaldığı saptanmıştır.
SOLUNUM YOLU İLE BULAŞIR
Gıdalarla Brucella’nın ilişkisini incelediğimizde Brucella bulaşmış ürünlere doğrudan temas eden insanlara, Brucella’lı çiğ sütten veya bu tür çiğ sütten imal edilen süt ürünlerinden, Brucella’lı çiğ et ve bu etten yapılan çiğ ürünlerden bulaşabilmekte ayrıca hava yolu ile Brucella’lı damlacıkların teması ve/veya solunması sonucunda bulaşabilmektedir.
Doğrudan bulaşma Brucella’lar özellikle yaralardan veya küçük yaracıklardan deri yoluyla vücuda girerek oluşmaktadır. Brucella bulaşmış hayvanlara müdahale esnasında eldiven, plastik önlük ve çizme gibi koruyucu önlemler alınmaksızın yapılan her türlü çalışmalarda bulaşma nedenlerdendir. Kesim işlemi sırasında Brucella bulaşmış hayvanların karkas veya iç organlar ile temas yoluyla da insanlara geçebilmektedir.
Brucella bulaşmış hayvanların kasaplık etlerinde Brucella bulunsa da yeterli ısıl işlemi görmüş et ve et ürünleri tüketimi sonucu Brucella hastalığı bulaşma riskinin oldukça zayıf bir ihtimal olduğu literartürlerde belirtilmektedir. Ancak brusellozlu hayvanların lenf yumrusu, kemik iliği gibi organlarının çiğ olarak yenilmesi sonucu hastalık bulaşması kaçınılmaz olabilmektedir.
ÇİĞ SÜT TEHLİKESİ!
Ayrıca, Brucella infeksiyonlarının diğer gıdalardan insanlara bulaşma şekli ise başta Brucella bulaşmış hayvanların çiğ sütü ile çiğ sütten yapılmış taze keçi ve koyun peyniri olmak üzere, krema ve tereyağı gibi süt ürünlerinin tüketimi sonucunda olmaktadır.
Hastalıktan korunmayı değerlendirdiğimizde hastalığın öncelikle hayvanlarda kontrol altına alınabilmesi ve düzenli olarak yürütülecek bir koruyucu aşılama ve sağlıklı hayvanların sürekli kontrol ve takip edilmesiyle sağlanabilir. Bu amaçla öncelikle hayvanlarda sürü testi yapılarak hastalığın tanımlanması ve hastalık bulamış olanların sürüden ayrılması ile genç hayvanların aşılanması sağlanmalıdır. Sütün kesinlikle Brucella’dan arındırılmış hayvanlarından sağlanması, pastörizasyonun mutlaka yapılması, küçük işletmelerde veya evlerde kontamine çiğ sütten yapılan krema, taze peynir ve diğer süt ürünleri tüketimi önlenmelidir. Pastörizasyon işleminin kontrolünün sağlanması için de, enzimatik testler ile bakteriyolojik muayenelerin yapılması gerekmektedir.
Önlem olarak, Mezbahanelerde çalışanlarımız, kasaplarımız ve marketlerde şarküteri çalışanlarının, öncelikle kendi sağlıklarının korunması maksadıyla kesim öncesi ve kesim sonrası besi hayvanlarının veteriner hekim muayenelerinin sonuçlanmasını beklemeden uygulamaya geçmemeleri ve eldiven, plastik önlük ve çizme gibi koruyucu kıyafetlerini mutlaka kullanmaları gerekmektedir.
Üretim alanında, soğutma, paketlendiği, nakil edildiği odalarda ortak alan bulunmamalı, kullanılan alet, masa, taşıma kapları, taşıyıcı bantlar ile etle temas eden tüm materyalin ete zarar vermeyecek, kolayca temizlenip dezenfekte edilebilecek nitelikte ve paslanmaz materyalden yapılmış olması gerekir. Doğrama plastiği dahil, bütün bıçak sapı vb. ekipmanların plastik, kaynak ve birleşme yerleri dahil düzgün yapıda olması gerekir. Alet ve ekipmanlar kullanıldıktan sonra temizliğinin yapılması ve dezenfekte edilmesi için uygun bir yer ve yeterli imkanlar sağlanmalıdır.
Personelin mutlaka portör muayeneleri yaptırılmalı ve çalışan personelin sayısına bağlı olarak bu personelin kullanımına mahsus, düzgün, su geçirmez, yıkanabilir duvar ve zemine sahip yeterli büyüklükte ve sayıda oda veya odalar ile lavabo, duş ve tuvalet ve her işçi için elbiselerini koyabileceği iki bölümlü bir dolap bulundurulmalıdır.
Brucella başta olmak üzere bu tür zoonoz hastalıkların önlenememesinin temel nedeni son bir kez daha belirtmek isterim ki, veteriner halk sağlığı hizmetlerini yönetecek teşkilatın olmaması, AB uyum sürecinin gereği olan yasal düzenlemelerin yapılmaması, veteriner hekimlerin ve yardımcı sağlık personelinin donanım ve her türlü araç-gereçten yoksun ve yönetsel yetkinliği olmadan çalışmaya mecbur edilmesidir.
Can yakan tehlike: Brucella
